W dniu 25 października 2023 r. o godz. 12:00 przy ul.Parkowej w Piszu, odbyło się uroczyste oznakowanie cmentarza żydowskiego. Organizatorami wydarzenia byli "Piska Pozycja Ryglowa", 'Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN" oraz "Narodowy Instytut Dziedzictwa". Na uroczystość przybyli goście i kolejno przemawiali. Mimo deszczowej pogody wszyscy wytrwali, nie okazując zniecierpliwienia. Jeden z nich w kilku zdaniach przytoczył, czym dla żydów jest cmentarz. Wydawałoby się oczywiste, że to ważna nekropolia dla każdego narodu, ale nikt się nie zastanowił nad pochodzeniem nazw ni nad pochówkiem dla tej właśnie konkretnej religii. Czym tak naprawdę jest cmentarz żydowski? Dawniej używano określenia "ein judischer Kirchhof", które od zawsze było w języku niemieckim. Nazwa Kirchhof została wyparta przez Friedhof i ta druga, bardziej kojarzy się z niemieckimi cmentarzami. Ostatecznie żydzi używali nazw w języku jidysz np. bejsojlem. Dat funkcjonowania powyższych określeń nigdzie nie znalazłam i nie mogę ich przytoczyć lub odnieść w żaden sposób. Jedno jest pewne, nazwa pochodzenia niemieckiego określała między innymi: Dom Pański, "należący do Pana". Nazwa Kirchhut natomiast, oznaczała uprawnienie do nadzoru wykorzystania prawa do ziemi w sprawach duchowych. Tak było w XIII- XIV wieku np. w Austrii. Żydzi zazwyczaj używają określeń hebrajskich tj.: "dom świata", "dom wieczności","dom życia", "dom grobów". Kulturze tego narodu, cmentarz jest w danym miejscu na zawsze. Nie przenosi się grobów, nie ekshumuje zmarłych. Od pochowania pierwszego zmarłego, miejsce jest cmentarzem i nie ulega zmianom. Najstarsza nekropolia w Polsce została założona we wsi Czaszki i datuje się ją na 1287 rok. Jego dzisiejsza nazwa to, stary cmentarz żydowski w Kaliszu. Żydzi w Piszu pojawili się w XIX wieku. Wszystko wskazuje, że byli przed 1812 rokiem. To od tego roku było możliwe stałe osadnictwo żydowskie, które dawał im statut kaliski. Mogli zakładać sztetle. Na lata 1830- 40 datuje się największy wzrost ludności w/w religii. W 1847 roku w Piszu żyło 26 rodzin i około 162 osób. W 1847 roku rozpoczęto zawiązywanie gmin wyznaniowych, a w 1854 roku utworzono. Jak już wspomniałam o przybyciu żydów w roku 1812, możliwe jest również być przybliżoną datą założenia żydowskiego "domu grobów". Społeczność żydowska odwiedza zmarłych dwa, trzy razy w roku. Przybywając na cmentarz, zapalają znicz, który powinien palić się dobę. Nie wiem, czy każdy i czy zawsze, czy obowiązkowo umieszczają kamyk na grobie, tu macewie. Często zostawiają również kartkę z prośbą bądź życzeniem. Dla niektórych kamień położony na grobie jest symbolem nieprzemijającej pamięci. W żydowskiej kulturze były i są wyrazem szacunku lub trwałej, nieprzemijającej pamięci. Kamyki i czasem karteczki z zapisaną prośbą, układa się, na macewach wierząc we wstawiennictwo zmarłego u Boga.
Poniżej artykułu znajduje się galeria zdjęć z 6 maja 2023 roku, jak również z wrześniowej uroczystości oznakowania Skrawka Mazur™.
*Skrawek Mazur - tak nazywam stare zabytkowe mazurskie cmentarze i kościoły.
Kirkut w Piszu wiosną 2023 roku. To był maj...
 |
| Mathilde Scheiomann żyjąca w latach 1832- 1912. |
 |
| Na środku znajduje się fragment macewy żyjącego w latach 1840- 1911. |
 |
Selig Markewitz żyjący w 1862- 1919 roku.
|
 |
| Sara ~Biechlemara zmarł w 1935 roku. |
Maj 2024 r. na poniższych zdjęciach widać jak się zmienił teren porośnięty trawą w cmentarz. Większość oczu skupia wzrok tylko na początku, przy kamieniu, a przecież to dopiero początek. Idąc za największe skupisko odnalezionych macew, może znaleźć te, które leżą jeszcze nieodkopane. Część ma odsypany front, lecz na tym prace się kończą. Upływający czas i brak możliwości zadbania bieżącego spowalnia prace, a wszystko dlatego, by ich nie uszkodzić. Polecam poniższą galerię. c.d.n.
Komentarze